
Inleiding
Inleiding
De Walk of Pride viert diegenen die een blijvende impact hebben gehad op lhbtqia+-emancipatie. Het monument staat stil bij hun strijd en toont de kracht, moed en veerkracht van ‘queer’ mensen wereldwijd. De Walk of Pride is een geschenk aan de stad ter gelegenheid van World Pride 2026.

Jillis Bruggeman
Jillis Bruggeman
1755–1803
Jillis Bruggeman, een koopman uit Waddinxveen, was de laatste persoon in Nederland die ter dood werd veroordeeld voor sodomie, ofwel seksuele handelingen met iemand van hetzelfde geslacht. De executie vond plaats in Schiedam.

Gesina Decker
Gesina Decker
1772–1801
De Amsterdamse Gesina Decker/Dekker kwam samen met andere vrouwen om elkaar te liefkozen. Voor deze ‘ontuchtige handelingen’ werd zij zes jaar opgesloten in het Spinhuis.
Xica Manicongo
Xica Manicongo
16e eeuw
De geliefde en vereerde Xica Manicongo is op schrift de vroegste naam die we kennen van een transgender persoon uit Brazilië. Ze werd daarnaartoe gebracht onder slavernij, maar zij weigerde haar afkomst en identiteit af te leggen voor de westerse onderdrukking. De Inquisitie veroordeelde Manicongo wegens sodomie en hekserij.

David Kato
David Kato
1962–2011
Als ‘vader van de lhbtq-beweging’ in Oeganda, zette David Kato zich onuitputtelijk in voor de rechten en bescherming van seksuele minderheden in zijn land. Dit ondanks het geweld tegen de gemeenschap en de persoonlijke risico’s, totdat het ook zijn leven kostte.

FannyAnn Eddy
FannyAnn Eddy
1974–2004
FannyAnn Eddy was een dappere voorvechtster voor lhbtqia+-rechten in Sierra Leone en Afrika. Ze stelde het geweld en de straffeloosheid richting de lhbtiq+-gemeenschap in haar land internationaal aan de kaak. Dit moest zij met haar leven bekopen.

Xulhaz Mannan
Xulhaz Mannan
1976–2016
Xulhaz Mannan was de oprichter van het enige lhbtq-tijdschrift in Bangladesh, waar homoseksualiteit verboden is. Mannan heeft zich tot zijn gewelddadige dood actief uitgesproken voor een inclusieve acceptatie van liefde in zijn vele vormen.

Sarah Hegazi
Sarah Hegazi
1989–2020
Nadat zij zich in Caïro in het openbaar vertoonde met een regenboogvlag, werd de Egyptische Sarah Hegazi gevangengenomen en gemarteld. Hegazi schreef over de noodzaak van solidair verzet tegen onderdrukkende systemen en normen.

Saïd Zankoua
Saïd Zankoua
1990–2020
De in Utrecht geboren Saïd Zankoua combineerde zijn biculturele achtergrond met de gayscene. Ondanks geweld en epileptische aanvallen bleef hij veerkrachtig. Geliefd bij dragqueens, bewonderd om zijn warmte, kracht en steun.

Jacob Anton Schorer
Jacob Anton Schorer
1866–1957
Jacob Anton Schorer was in 1912 de grondlegger van de eerste Nederlandse organisatie die streed tegen discriminatie van homoseksuelen en kennis bevorderde op het gebied van seksuele-, gender- en seksediversiteit.

Emma Trosse
Emma Trosse
1863–1949
De Duitse Emma Trosse was de eerste vrouw die een wetenschappelijk werk schreef over seksuele diversiteit. Hierin besteedde ze ook aandacht aan het bestaan van aseksualiteit. Zelf identificeerde ze zich als aseksueel persoon.

Alfred Kinsey
Alfred Kinsey
1894–1956
Alfred Kinsey was een Amerikaanse wetenschapper die bekend werd om zijn onderzoek naar menselijke seksualiteit. Hij toonde aan dat seksualiteit niet binair en vaststaand is, maar dat er gradaties zijn tussen ‘exclusief heteroseksueel’ en ‘exclusief homoseksueel’.

Annemarie Grewel
Annemarie Grewel
1935–1998
Annemarie Grewel was een invloedrijke Amsterdamse denker, politica en bestuurder, die zich hardmaakte voor de oprichting van ‘homo/lesbische studies’ aan de UvA. Met haar zelfverkozen dood bleef ze tot haar einde activistisch.

Stelly Hoeben
Stelly Hoeben
1955–1999
Psychologe Stelly Hoeben was actief betrokken bij de oprichting van het Vrouwenhuis en het Lesbisch Archief in Nijmegen. Met haar aanwezigheid op beide plekken was zij de stuwende kracht van de lesbische en vrouwenemancipatie in Nijmegen.

Tania Leon
Tania Leon
1945–1996
Als spil in het web stond de Zuid-Afrikaanse activist en feministe Tania Leon aan de wieg van meerdere Nederlandse organisaties die zich inzetten voor de gelijkwaardigheid en emancipatie van vrouwen, in het bijzonder zwarte, lesbische vrouwen.

Inge Intven
Inge Intven
1969
Inge Intven streed voor de afschaffing van het geheimhoudingsprotocol voor intersekse personen. Deze afschaffing vond in 2003 plaats, waarna artsen het intersekse zijn niet langer voor hun patiënten verborgen hielden.

Titia van der Tuuk
Titia van der Tuuk
1854–1939
De uit Groningen afkomstige feministe en vrijdenker Titia van der Tuuk, heeft als schrijfster, vertaler en activiste een bijzondere en bepalende rol vervuld voor een gezonde levensstijl van de mens en specifiek voor de gelijkwaardigheid en rechten van vrouwen en homoseksuelen.

Niek Engelschman
Niek Engelschman
1913–1988
Pionier en verzetsman Niek Engelschman wilde de gemeenschap verenigen, informeren en het maatschappelijke gesprek over seksuele diversiteit op gang brengen. In 1946 richtte hij het COC op, de oudste nog bestaande organisatie voor de regenbooggemeenschap ter wereld.

Mary Zeldenrust Noordanus
Mary Zeldenrust Noordanus
1928–1984
Onder Mary Noordanus werd de Nederlandse Vereniging voor Seksuele Hervorming in de jaren 1960 een belangrijk aanjager voor de ‘homobeweging’. Zij was pleitbezorger van abortusrechten en de vrije verkoop van anticonceptiemiddelen.

Edgar Caïro
Edgar Caïro
1948–2000
De maatschappijkritische Surinaamse taalvirtuoos Edgar Caïro vond in het woord (en later op het verfdoek) de ultieme vrijheid van zelfdefiniëring. Caïro was als student in 1968 betrokken bij de eerste Nederlandse ‘homodemonstratie’ voor gelijke rechten.

Max Lievendag
Max Lievendag
1950–2017
Max Lievendag was medeoprichter van de eerste Nederlandse organisatie voor zwarte lhbt-personen, in het bijzonder voor mensen met een Surinaamse achtergrond. Hij zette zich in voor lhbt-emancipatie in Nederland en Suriname.

Aaïcha Bergamin
Aaïcha Bergamin
1932–2014
De befaamde en beruchte Aaïcha Bergamin heeft hard gestreden voor de medische en juridische bevestiging van haar identiteit als trans vrouw. Als sekswerker en bordeeleigenaar heeft zij zich keer op keer kranig verweerd tegen politiegeweld.

Dirkje Kuik
Dirkje Kuik
1929–2008
Transgenderpionier, schrijver en kunstenares Dirkje Kuik is een belangrijke historische figuur voor de stad Utrecht. Zij zorgde er in 1985 voor dat het wettelijke recht op geslachts- en naamsverandering werd geconsolideerd.

Janine Wegman
Janine Wegman
1925–2007
Menig Rotterdammer heeft warme herinneringen aan de frivole straatartiest Janine Wegman. Hoewel Janine, die trans en intersekse was, hard heeft moeten strijden om wettelijk erkend te worden als vrouw, bleef ze haar hele leven een voorvechter voor transgenderrechten.

Bessy Ferrera
Bessy Ferrera
1979–2019
Transgenderrechtenactivist en sekswerker Bessy Ferrera wordt herinnerd om haar levenslange inzet en steun voor lhbtiq+-mensen met hiv, sekswerkers en slachtoffers van trans- en homofobisch geweld in Honduras. Het tragische einde van haar leven staat in de schaduw van de liefdevolle herinneringen die de gemeenschap aan haar heeft.

Georgina Beyer
Georgina Beyer
1957–2023
Georgina Beyer, de eerste trans vrouw in Nieuw-Zeeland en ter wereld die burgemeester en later parlementslid werd. Als trotse Māori en trans pionier combineerde ze haar culturele erfenis met haar strijd voor de zichtbaarheid en de gelijke rechten van sekswerkers, queer en transgender mensen. Haar herinnering blijft voortleven in de verandering die ze teweeg heeft gebracht in de Aotearoa Nieuw-Zeelandse samenleving en rechtsstaat.

Rik Henning
Rik Henning
20e eeuw
Transgenderpionier Rik Henning gaf zijn privacy op om als eerste Nederlandse transgender persoon in 1971 op televisie zijn verhaal te doen. Henning werd de eerste trans man in Nederland met een kloppende geslachtsregistratie.

Benno Premsela
Benno Premsela
1920–1997
Amsterdammer Benno Premsela was binnenhuisarchitect en in de jaren 1960 voorzitter van het COC. Zijn oorlogservaringen motiveerden hem om het maatschappelijke gesprek over seksuele diversiteit aan te gaan. Met zijn televisie-interview in 1964 was hij de eerste die openlijk gezicht gaf aan het activisme van het COC.

Albert Mol
Albert Mol
1917–2004
Albert Mol was een wegbereider voor maatschappelijke acceptatie van homoseksualiteit door zijn zichtbaarheid als de eerste openlijk homoseksuele televisiepersoonlijkheid. Als acteur en cabaretier leefde Mol voor het podium.

Ignace van Swieten
Ignace van Swieten
1943–2005
In de jaren 1980 doorbrak Ignace van Swieten een groot taboe door als scheidsrechter in het betaald voetbal uit de kast te komen. Racisme, discriminatie en geweld hadden voor hem geen plaats op het veld.

Anna Blaman
Anna Blaman
1905–1960
Ongeëvenaard en onverschrokken, een pionier voor haar tijd, was de Rotterdamse schrijfster, dramaturg en theaterdocent Anna Blaman. Zij is een onvergetelijke naam geworden voor haar bijdrage aan de Nederlandse literatuur en de homo-emancipatie door haar openhartige schrijven over haar eigen leven en identiteit.

Andreas Burnier
Andreas Burnier
1931–2002
Tegendraadse feministe, polemist, schrijver en criminoloog Andreas Burnier was wars van gendernormen en het meest gelukkig in een mannenpak. Burnier’s literaire werk is blijvend van grote waarde voor lesbische vrouwen, transgender en non-binaire personen.

Audre Lorde
Audre Lorde
1934–1992
Audre Lorde werd geboren in een Caribisch gezin in New York. Van jongs af aan schreef ze over alles wat haar persoonlijk raakte: sociale onrechtvaardigheid, haar zwarte lesbische identiteit, het moederschap, de liefde en haar strijd tegen kanker. Haar persoon en poëzie inspireerde zwarte vrouwen wereldwijd.

Betty Paërl
Betty Paërl
1935–2022
Radicaal activist en provo Betty Paërl was een taboedoorbrekende UvA-docent, schrijfster, dominatrix en transgenderrechtenactiviste. Ze streed voor dekolonisatie, seksuele vrijheid en bekritiseerde de heersende gendernormen.

Brenda Howard
Brenda Howard
1946–2005
Brenda Howard was een Amerikaanse ‘biseksuele’ mensenrechtenactivist, bekend als Mother of Pride, die succesvol streed voor bi-zichtbaarheid in lhbtq-bewegingen. Het welzijn van onder meer de poly-, bdsm- en leer-communities, en het hiv/aidsactivisme gingen haar, naast bi-inclusie, aan het hart.

Marielle Franco
Marielle Franco
1979–2018
Marielle Franco trad in 2016 als eerste biseksuele vrouw en als enige zwarte vrouw toe tot de gemeenteraad van Rio de Janeiro. Franco zette zich in voor wetten tegen gendergeweld en voor sociale gelijkheid. Nadat zij vermoord werd, laaiden er in verschillende Braziliaanse steden protesten op.

Miriam van der Have
Miriam van der Have
1958
Miriam van der Have is pionier in de strijd voor intersekse mensenrechten en emancipatie, zowel internationaal als in Nederland. In 2003 kwam zij als een van de eerste intersekse personen in Nederland herkenbaar op televisie in beeld.

Herculine Barbin
Herculine Barbin
1838–1868
De Franse Herculine Barbin beschreef in haar memoires haar intersekse ervaringen. Het verhaal van haar leven, dood en nalatenschap zijn nog steeds fundamenteel voor de intersekse beweging in de strijd voor destigmatisering.
Bo Laurent
Bo Laurent
1956
Vooraanstaand intersekse activist, Bo Laurent, richtte ‘s werelds eerste niet-medische intersekse organisatie op die mensenrechtenschendingen in de zorg aankaartte. Ze was mede-organisator van de eerste intersekse mensenrechtendemonstratie.

Alje Klamer
Alje Klamer
1923–1986
De Hilversumse hervormde radiopastor Alje Klamer brak begin jaren 1960 een lans voor christelijke homoseksuelen. Met ferme woorden doorbrak hij een groot taboe. Naast het bieden van een luisterend oor, pleitte hij voor steun, zorg en erkenning.

Stephen Suleeman
Stephen Suleeman
1946–2021
De Chinees-Indonesische protestantse theoloog en dominee Stephen Suleeman verkondigde dat God gender- en seksuele diversiteit omarmt. Hij was groot pleitbezorger van lhbtqia+- en vrouwenrechten in Indonesië.

Muhsin Hendricks
Muhsin Hendricks
1967–2025
Muhsin Hendricks bood lhbtqia+-moslims wereldwijd een gemeenschap en veilige plek. Als religieus leider genoot de Zuid-Afrikaanse Hendricks internationaal aanzien voor zijn pionierende en verbindende rol tussen geloof en seksuele en genderdiversiteit.

Shinta Ratri
Shinta Ratri
1962–2023
Spiritueel mentor, moslima en mensenrechtenactivist Shinta Ratri vocht voor bestaansrecht en religieuze vrijheid voor transgender mensen. Zij is de oprichter van de eerste kostschool in Indonesië voor transgender moslimvrouwen (waria) waar zij hun geloof kunnen beoefenen.

Marsha P. Johnson
Marsha P. Johnson
1945–1992
De legendarische Marsha P. Johnson is het boegbeeld van de Stonewall-opstand in 1969. Haar leven stond in het teken van verzet tegen onderdrukking. Zij was en is de moeder en beschermer voor dakloze queer en trans jongeren, sekswerkers en drag artiesten.

Thea Wickel
Thea Wickel
1923–2020
Thea Wickel stond in 1970 aan de wieg van de eerste ontmoetingsplek voor genderdiverse mensen, onder de vleugels van de NVSH. Zij heeft zich daarna haar hele leven ingespannen als voorzitter, gastvrouw, steun en toeverlaat, voorvechter van de belangen van genderdiverse mensen.

Riek Stienstra
Riek Stienstra
1942–2007
Riek Stienstra verloor haar medemens nooit uit het oog. Zij was de drijvende kracht achter het consultatiebureau en de buddyzorg voor mensen met hiv/aids. Inclusieve zorg, maatschappelijke acceptatie en sociale ondersteuning waren haar speerpunten.

Mikel Haman
Mikel Haman
1963–2018
Lhbtq- en hivactivist Mikel Haman werd gezien als een kleurrijke bruggenbouwer. Hij voerde actie tegen conversiepraktijken en was onder meer mede-initiatiefnemer van de Roze Zondag op het Kwaku Summer Festival.

Fabiola
Fabiola
1946–2013
Levend kunstwerk Fabiola (alias Peter van Linden) was een geliefde persoonlijkheid in verschillende bewegingen binnen de flikker-, kraak- en kunstwereld. Als kleurrijk, van origine Duitse, Amsterdamse activist en fenomeen omlijstte zijn verschijning menig demonstratie en manifestatie.

Nelson Debrot
Nelson Debrot
1946–1996
De op Curaçao geboren kunstenaar Nelson Debrot creëerde bewustwording over gender en seksualiteit binnen de Antilliaanse community. Samen met zijn ‘Freedom Birds’ was hij een icoon van het Rotterdamse Zomercarnaval.
Maureen Tardjopawiro
Maureen Tardjopawiro
1961–2022
In 1981 riep Maureen Tardjopawiro vrouwen met een Surinaamse achtergrond die van vrouwen hielden op om samen te komen. Zij bracht deze gemeenschap met veel liefde via activiteiten bij elkaar.

Oguz Acer
Oguz Acer
1990–2018
Oguz Acer was een bevlogen Turks-Amsterdamse activist die met zijn kracht en openheid de queer community van kleur wist te verbinden en te inspireren. Hij doorbrak taboes en gaf een stem en gezicht aan biculturele lhbtq+’ers. Hiermee opende hij het gesprek over meervoudige discriminatie.

Bet van Beeren
Bet van Beeren
1902–1967
Onder Bet van Beeren, ‘Koningin van de Zeedijk’, groeide café ’t Mandje begin 20e eeuw uit tot een vrijplaats waar iedereen welkom is, lief kan hebben en zichzelf kan zijn. Haar eigenzinnigheid en zorgzaamheid staan symbool voor het dwarse en kleurrijke karakter van Amsterdam.

Frieda Belinfante
Frieda Belinfante
1904–1995
Muzikante Frieda Belinfante en kunstenaar Willem Arondéus waren onderdeel van de verzetsgroep die tijdens WOII de aanslag op het Amsterdamse bevolkingsregister beraamde en pleegde. Hiermee frustreerden zij de Duitse opsporing van mensen.

Willem Arondéus
Willem Arondéus
1894–1943
Kunstenaar Willem Arondéus en muzikante Frieda Belinfante waren onderdeel van de verzetsgroep die tijdens WOII de aanslag op het Amsterdamse bevolkingsregister beraamde en pleegde. Hiermee frustreerden zij de Duitse opsporing van mensen.